Proszę, oceń Ocena 1 Ocena 2 Ocena 3 Ocena 4 Ocena 5  

28 października 2016 r. na XXV Sesji Rady Miejskiej, opoczyńscy radni przyjęli uchwałę o nadaniu Ewie Bąkowskiej honorowego obywatelstwa Gminy Opoczno. Decyzję podjęto przez aklamację.

Ewa Bąkowska urodziła się w 1931 roku w rodzinnym majątku Jaxa-Bąkowskich (herbu Gryf) w Kraśnicy. Jest córką Jerzego i Anny z Wartanowiczów. Wywodzi się ze znanej, starej rodziny szlacheckiej Jaxa-Gryf Bąkowskich, która od pokoleń zamieszkiwała Ziemię Opoczyńską.

Z rodziny tej wywodził się m.in. Henryk Bąkowski, członek Rządu Narodowego tzw. czerwonych prawników w 1863 r.; skazany na zesłanie po upadku powstania styczniowego.

Majątek Kraśnica odziedziczył syn Antoniego Gustaw, który jako prawnik pełnił urząd sędziego w Sądzie Pokoju w Opocznie.

Po Gustawie majątek w Kraśnicy przejął jego syn Jerzy Jaxa Bąkowski (ur. 17.06.1897 r.). Jerzy uzyskał tytuł inżyniera rolnika na SGGW w Warszawie w 1921 roku. Gospodarował w majątku Kraśnica gdzie m.in. rozwinął hodowlę koni arabskich. Był prezesem Związku Ziemian powiatu opoczyńskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej, będąc jeszcze studentem, Bąkowski wstąpił jako ochotnik do 1. Pułku Kawalerii i w nim przebył kampanię wojenną. Odznaczony został m.in. Krzyżem Walecznych. Ukończył Podchorążówkę Kawalerii Rezerwy w Grudziądzu i został przydzielony jako rezerwista do 10. Pułku Strzelców Konnych w Łańcucie. Mianowany podporucznikiem, a następnie porucznikiem. W 1939 r. został zastępcą komendanta powiatowego Policji Państwowej. Po wybuchu wojny stanął na czele ok. 100 osobowego oddziału złożonego z funkcjonariuszy Policji Państwowej powiatu opoczyńskiego i oficerów rezerwy. W dniu 22.09.1939 r. dostali się do niewoli Sowieckiej; osadzeni w obozie w Ostaszkowie, skąd Jerzy jako oficer przeniesiony został do Starobielska; zamordowany w Charkowie; pośmiertnie awansowany na stopień kapitana.

Rok 1940, Stefan, Ewa, Anna w sypialni.

W okresie II wojny światowej rodzina Bąkowskich – Anna, żona Jerzego, córka Ewa i syn Stefan, służyła pomocą wycofującym się oddziałom polskim, potem oddziałowi majora „Hubala” oraz Armii Krajowej.

Z uczynności gospodarzy dworku w Kraśnicy wielokrotnie korzystał Oddział Wydzielony Wojska Polskiego majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Anna Bąkowska podarowała konia krwi arabskiej „Demona” majorowi „Hubalowi”, do którego zaprowadził go stangret Stanisław Konecki.

2 czerwca 2010 r. Ewa Bąkowska przekazała do zbiorów Muzeum Regionalnego w Opocznie dokument z podziękowaniem majora Hubala za ofiarowanego Oddziałowi Wydzielonemu Wojska Polskiego konia Demona. Dokument ten znajduje się obecnie na stałej wystawie poświęconej II wojnie światowej na Ziemi Opoczyńskiej.

Anna z jamniczkiem 1942-43 r.

W czasie okupacji Anna Maria Bąkowska wraz z dziećmi mieszkała w Kraśnicy i prowadziła majątek ziemski. Dom pełen był osób wysiedlonych, ukrywających się i partyzantów. Licznej na tym terenie partyzantce udzielano pomocy w postaci lekarstw, odzieży i żywności. Przechowywano i leczono rannych partyzantów. Anna, na zlecenie Armii Krajowej prowadziła punkt rozdziału leków, dokąd dostarczano je z Tomaszowa Mazowieckiego. Natomiast trzynastoletnia córka Ewa była chyba najmłodszą łączniczką AK na tym terenie. W domu państwa Bąkowskich ulokowany był punkt kontaktowy.

W grudniu 1944 r. dwór w Kraśnicy przygotował wigilię dla Oddziału AK pod dowództwem mjr. Adolfa Pilcha „Doliny”. Wojenne koleje losu sprawiły jednak, że Wigilia „Doliniaków” odbyła się nie w Kraśnicy lecz w szkole w Libiszowie. W tym czasie do majątku Jaxa-Bąkowskich skierowany został dowódca 25 pp AK mjr Rudolf Majewski ps. „Leśniak”.

Anna Maria Wartanowicz-Bąkowska prowadziła majątek do 1945. W nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r. do dworu wkroczyły wojska radziecki. W ciągu jednej nocy ukradziono wszystko: żywy inwentarz, żywność, odzież, pościel, naczynia. Podobnie jak w przypadku innych właścicieli ziemskich, rodzina Bąkowskich musiała opuścić powiat i nie mogli zamieszkać bliżej niż 40 km od jego granicy. Początkowo Anna Maria Bąkowska z dziećmi udała się do rodziny w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie do znajomych w Warszawie.
Syn, Stefan Bąkowski, brat Ewy Bąkowskiej, dostał się na leśnictwo w Poznaniu, a następnie ukończył wydział mechaniczny na tamtejszej politechnice. Zrobił doktorat i rozpoczął habilitację, ale śmierć w 1980 r. nie pozwoliła mu kontynuować kariery naukowej.

Anna Maria Bąkowska z córką Ewą zostały w 1948 r. aresztowane za współpracę z AK i przeciwdziałanie Gwardii Ludowej. Obie odbywały karę więzienia w Opocznie i Piotrkowie Tryb. Dalsze ich losy związane były z Gdańskiem. Tam seniorka rodu została magazynierką w jednej z klinik Akademii Medycznej, a Ewa przygotowywała się do matury. W 1983 r. po ciężkiej chorobie Anna Maria Waratnowicz-Bąkowska zmarła.

Ewa Bąkowska ukończyła technologię żywności na Wydziale Chemii Politechniki Gdańskiej oraz studia magisterskie w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Obecnie Ewa Bąkowska jest na emeryturze, nadal mieszka w Gdańsku. Należy do Rodziny Katyńskiej, wiele lat działała w środowisku kombatanckim AK. Wielokrotnie odwiedzała rodzinne strony oraz gościła w Opocznie.

Dwór w Kraśnicy sprzedano wiosną 2000 r. prywatnej osobie. Ewa Bąkowska bez powodzenia czyniła od 1990 roku starania o zwrot dworu z zabudowaniami. Ocalałe zabudowania nie zostały wpisane do rejestru zabytków a nowy właściciel dworu otrzymał dokument stwierdzający, że dwór nie nadaje się do remontu i może zostać rozebrany. Został spalony. W Kraśnicy pozostał tylko grobowiec i prochy przodków rodziny Jaxa-Bąkowskich.

O dawnych właścicielach dworu w Kraśnicy przypomina krąg lip, które zasadzone zostały na pamiątkę urodzin każdego z 12 dzieci Antoniego Bąkowskiego; tablice dotyczące rodziny w kościele w Kraśnicy, groby Bakowskich na cmentarzu przykościelnym.

Rodzina Bąkowskich z Kraśnicy jest zbiorowym bohaterem książki Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm „Dwór w Kraśnicy i Hubalowy Demon” (PIW, Warszawa 2009, 2015).